i Dowiedz się więcej o projekcie
Nawiguj do zabytku

Kościół Matki Boskiej Królowej Polski w Iwięcinie

scroll to
explore

Wstęp

Trzy bramy wiodły do kościoła

Parafia w Iwięcinie została założona
prawdopodobnie w XIV wieku

Stary cmentarz, pośrodku którego stał kościół, otoczony kamiennym murem, posiadał trzy bramy wejściowe. Każda z tych bram należała do jednej z trzech wsi, które podlegały kościołowi. Były to Iwięcino, Wierciszewo i Bielkowo. Przez wiele lat ściśle przestrzegano, by mieszkańcy każdej z miejscowości korzystali wyłącznie z bramy, która do nich należy. Bramy dla Wierciszewa i Bielkowa były znacznie szersze niż brama, z której mogli korzystać mieszkańcy Iwięcina, ponieważ właśnie przy tych bramach odprawiał pastor uroczystości pogrzebowe. Kościół w Iwięcinie to nie tylko ciekawa bryła, średniowieczna architektura.

Iwięcino nowe gigapanorama

Historia

XV wieczna świątynia w środku wsi

Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Królowej Polski jest najstarszym i najcenniejszym zabytkiem we wsi Iwięcino

Iwięcińska świątynia jest najpiękniejszym kościołem położonym na terenie dawnego dominium klasztoru cystersów w Bukowie Morskim. Należy do unikalnej, charakterystycznej dla Pomorza Zachodniego, grupy 75 gotyckich kościołów wiejskich, usytuowanych w pasie nadmorskim o szerokości około 40 km.

Wielowątkowość historii

Najstarsze elementy wyposażenia kościoła w Iwięcinie są świadectwem dziedzictwa zakonu cystersów na Pomorzu Zachodnim. Sakramentarium szafkowe oraz krucyfiks z początku XVI wieku, o ramionach zakończonych medalionami z symbolami czterech ewangelistów, powstały w okresie działalności klasztoru w Bukowie Morskim. Z kolei zachowane XVII-wieczne wyposażenie liturgiczne dokumentuje protestancką kulturę duchową i artystyczną Pomorza, a także wpisuje obiekt w szerszy kontekst nowożytnej sztuki europejskiej doby reformacji.

XV

Powstaje kościół w Iwięcinie z inicjatywy mnichów z konwentu bukowskiego, jako świątynia orientowana, oszkarpowana, z zakończonym dwubocznie prezbiterium.

1447

Zawieszenie dzwonu w wieży, specjalnie odlanego dla świątyni iwięcińskiej, który został przetopiony w 1875 r.

XV/XVI

Późnogotyckie sakramentarium w formie wnękowej szafki umieszczone w północno-wschodniej ścianie prezbiterium.

XVI

Późnogotycki krucyfiks, reprezentujący typ tzw. krucyfiksów mistycznych, należy do najstarszego zachowanego wyposażenia świątyni.

1534

W Księstwie Pomorskim wprowadzony zostaje luteranizm jako religia panująca.

1540

Umiera szlachetnie urodzona Anna Catharina von Bulgrin, dzięki której Iwięcino w epoce reformacji zachowało dłużej „starą wiarę” niż okoliczne wioski.

1622

Ołtarz główny z rzeźbiarską sceną Ukrzyżowania oraz obrazem „Ostatnia Wieczerza”.

XVII

Renesansowa chrzcielnica z wyobrażeniami ewangelistów oraz Jana Chrzciciela i Chrystusa "Salvator Mundi" - Zbawiciela Świata.

1663

Umieszczenie wiatrowskazu z blachy miedzianej w formie koguta z wyciętą datą 1663, zapewne upamiętniającą remont wieży.

1688

Renesansowa ambona, bogato malowana i rzeźbiona, posiadająca dekoracyjny baldachim i korpus, zdobiony rzeźbionymi figurami ewangelistów.

1697

Polichromia stropu z przedstawieniem Sądu Ostatecznego - autor nieznany, fundator - ówczesny pastor Malichius.

1725

Powstaje pierwsza z trzech unikatowych drewnianych bram tzw. Iwięcińska, wykonana w konstrukcji słupowej.

1732

Budowa nowego hełmu wieży po pożarze świątyni.

1909

Ponownie odkryta i poddana konserwacji polichromia „Sąd Ostateczny”, znajdująca się na stropie kościoła, która w niewiadomym czasie została zamalowana.

Architektura

Kamienna bryła z polichromowanym stropem

Kościół w Iwięcinie to świątynia orientowana, oszkarpowana, z zakończonym dwubocznie prezbiterium

Charakterystyczne dla okresu powstania świątyni są ostrołukowe okna oraz ostrołukowy, uskokowy portal wejściowy. Wieża kościoła ma 32 metry wysokości, dodatkowo jej hełmowi nadano znaczne pochylenie w kierunku zachodnim, by uchronić ją przed częstymi w okolicy silnymi wiatrami zachodnimi. Hełm wieży i dach nawy kościoła pokryte są gontami dębowymi. Na szczycie wieży znajduje się wiatrowskaz – ażurowy kogut stojący na kuli – z datą 1663. Elewacje wieży ozdobione zostały bogatą dekoracją z blend w zmiennym rytmie. Przykrywa ją ostrosłupowy dach, natomiast nad nawą znajduje się stromy dach, dwuspadowy. W XIX wieku po południowej stronie nawy dobudowana została zakrystia.

Polichromie

Historia zapisana w dziełach sztuki

Piękno bryły budowli jest tylko zapowiedzią tego, co zobaczymy wewnątrz kościoła. Iwięcińskie zabytki to świadectwo wysokiego artyzmu, przemian w sztuce, a także zmian społecznych, kulturowych, religijnych na Pomorzu Zachodnim. To zbiór unikatowych dzieł sztuki z warsztatów różnych mistrzów.

Wieś końca świata – termin ten, ukuty przez samych mieszkańców wsi Iwięcino, odnosi się wprost do belkowego stropu z polichromią Sąd Ostateczny z 1697 r., która jest ukoronowaniem bogatego wystroju wnętrza świątyni. Nieznany malarz wykonał ją na zlecenie pastora Jacoba Malichiusa za kwotę 36 talarów. Rozbudowana kompozycja oparta jest o tradycyjny, wykształcony w średniowieczu schemat ikonograficzny.

Centrum zajmuje postać Chrystusa Sędziego siedzącego na łuku tęczy w otoczeniu apostołów, starców apokalipsy oraz Marii i Jana Chrzciciela oraz aniołów obwieszczających koniec świata. Dolną strefę kompozycji wypełniają postaci powstających z grobów zmarłych. W prezbiterium znajdują się przedstawienia Boga Ojca i Chrystusa (Trójcę Św. dopełnia gołębica w zwieńczeniu ołtarza).

Polichromia Iwięcino 2 gigapixel

Malarstwo

Malarstwo sztalugowe

Oprócz przepięknych polichromii w kościele znajdują się również dzieła malarstwa sztalugowego

Na południowej ścianie nawy zobaczyć można portret Anny Cathariny ze starego rodu pomorskiego von Bulgrin, mieszkającej w pobliskim Rzepkowie. Ofiarowała ona swoją podobiznę iwięcińskiemu kościołowi jako podziękowanie za możliwość uczestniczenia do śmierci (ok. 1540 r.) w nabożeństwach katolickich, gdyż Iwięcino w epoce reformacji zachowało dłużej „starą wiarę” niż okoliczne wioski.

W predelli późnorenesansowego ołtarza głównego, pochodzącego z 1622 r., znajduje się przedstawienie Ostatniej Wieczerzy nieznanego autorstwa, typowe dla ikonografii luterańskiego Pomorza.

Na uwagę zasługuje też grupa cennych, XVII-wiecznych malarskich zdobień, z motywami roślinnymi i zwierzęcymi o znaczeniu symbolicznym, drzwiczek ław kościelnych.

Rzeźba

Wyrzeźbione
w przestrzeni

Bogactwo i różnorodność zabytków ruchomych zgromadzonych na niewielkiej przestrzeni kościoła iwięcińskiego to świadectwo zmian w sztuce, a także przemian społecznych, kulturowych, religijnych na Pomorzu Zachodnim. To bezcenne obiekty – gotyckie, renesansowe i barokowe.

Wśród nich znalazły się: gotyckie sakramentarium z opracowanymi snycersko drzwiczkami, manierystyczny ołtarz z 1622 r. zdobiony rzeźbiarską i malarską dekoracją figuralną oraz ornamentalną, manierystyczna ambona wykonana w latach 1646–1650, zawierająca rzeźbiarską i malarską dekorację figuralną i ornamentalną, chrzcielnica o architektonicznej czaszy, zdobionej malowanymi płycinami ze scenami chrztu Chrystusa i postaciami 4 ewangelistów, zespół ław renesansowych z 1588 r., które zdobi dekoracja malarska z motywami figuralnymi, kwiatowymi i zoomorficznymi czy wreszcie epitafium Martina von Plathe.

Rzemiosło

Oprawa ceremonii

Najstarsze elementy wyposażenia kościoła w Iwięcinie są świadectwem dziedzictwa zakonu cystersów na Pomorzu Zachodnim.

Wśród nich znalazły się: gotyckie sakramentarium szafkowe z opracowanymi snycersko drzwiczkami oraz krucyfiks z początku XVI w. o ramionach zakończonych medalionami z symbolami 4 ewangelistów.

Z kolei zachowane XVII-wieczne wyposażenie liturgiczne wnętrza dokumentuje protestancką kulturę duchową i artystyczną Pomorza, a także wpisuje obiekt w szerszy kontekst nowożytnej sztuki europejskiej krajów zwycięskiej reformacji.

Ołtarz Iwięcino gigapixel

Promocja kultury

Projekt „Zwiększenie dostępu do dziedzictwa kulturowego kościoła z XIV w. w Iwięcinie poprzez cyfryzację jego zasobu” otrzymał dofinansowanie ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury oraz ze środków finansowych Województwa Zachodniopomorskiego w roku 2019.